- Chọn đất và kỹ thuật làm đất:
– Chọn đất: Cây rau má có thể trồng trên nhiều loại đất khác nhau, thích hợp nhất trên chân đất thịt, nhiều mùn. Đất không bị ô nhiễm, đảm bảo tiêu chuẩn về độ an toàn theo quy định (phụ lục 1).
– Kỹ thuật làm đất: Cày ải lần 1 phơi đất sau khi đã vệ sinh đồng ruộng. Sau 10 – 20 ngày phơi đất tiến hành cho nước vô ruộng và cày lại lần 2, kết hợp bừa nhuyễn, làm bằng mặt ruộng, có thể tạo rãnh thoát nước với khoảng cách 1,5 – 2 m, sâu 15 – 20 cm dọc theo độ dốc của thửa ruộng nhằm để tiêu nước trong mùa mưa.
- Chọn giống và kỹ thuật gieo trồng:
– Giống: Sử dụng giống đã được phép lưu hành ở Việt Nam, có năng suất cao và chất lượng tốt, phù hợp với điều kiện sản xuất tại địa phương và nhu cầu của thị trường. Hiện nay, có hai loại rau má bản địa: rau má xanh có thân lá màu xanh và rau má tía (thân lá tía). Rau má tía có mùi thơm và đắng hơn rau má xanh.
– Tiêu chuẩn giống: Nguồn giống là những đoạn thân rau má (có cả gốc và rễ) lấy từ ruộng rau má khỏe mạnh và không nhiễm sâu bệnh. Cây giống đem trồng là những đoạn thân có từ 2-3 đốt trở lên hoặc cả cây (thân, lá, rễ).
– Kỹ thuật gieo trồng: Trồng bằng đoạn thân (có cả gốc và rễ) theo khoảng cách hàng x hàng 10 – 15 cm, cây x cây 10 – 15 cm. Trong trường hợp không đủ lượng giống có thể trồng với khoảng cách xa hơn (30-50 cm), tuy nhiên thời gian để rau má phủ kín ruộng sẽ kéo dài hơn. Khi trồng, nên ấn chặt gốc xuống bùn để rau má tiếp xúc tốt với đất, nhanh bén rễ.
- Thời vụ:
Cây rau má có thể trồng quanh năm. Tuy nhiên, đối với những vùng trũng, rau má thường bị chết trong mùa mưa do ngập úng. Do đó, khi kết thúc mùa mưa, cần trồng dặm lại những chỗ rau má bị chết.
- Phân bón và kỹ thuật bón phân:
– Lượng phân và thời điểm bón phân như sau:
Lượng phân dùng cho 500 m2
| Cách bón | Thời điểm bón | Lượng phân (kg) | ||||
| Phân chuồng hoai mục | Vôi | Urê | NPK
(20-20-15) |
DAP | ||
| Bón lót | Cày lần 1 | 500 | 50 | |||
| Bón thúc lần 1 | 7-10 ngày sau trồng (bén rễ) | 0 | 0 | 2 | 0 | 6 |
| Bón thúc lần thứ 2 | 20-25 ngày sau trồng | 0 | 0 | 4-5 | 4-5 | 0 |
| Bón thúc lần thứ 3 | 30-35 ngày sau trồng | 0 | 0 | 5 | 3 | 0 |
| Tổng | 500 | 50 | 11-12 | 7-8 | 6 | |
Ghi chú: Nếu không có phân chuồng hoai mục thì có thể thay thế bằng 50 kg phân hữu cơ vi sinh; Lượng phân nêu trên là tính cho 1 chu kỳ từ lúc trồng đến khi thu hoạch đợt đầu tiên (khoảng 45-60 ngày).
Rau má có thời gian thu hoạch dài nên sau mỗi lần thu hoạch cần bổ sung 200-250 kg phân chuồng hoai mục (nếu có) và bón thêm 2-3 đợt phân cách nhau 10 – 15 ngày, mỗi đợt bón 4-5 kg urê + 4-5 kg NPK (20-20-15). Lưu ý: Ngưng bón phân trước khi thu hoạch 7-10 ngày.
Cách bón phân theo quy trình đã giảm 1 lần bón, với lượng 4-5 kg urê/sào so với tập quán của nông dân nên góp phần làm giảm nguy cơ ngộ độc Nitrat gây ra.
- Tưới nước và chăm sóc:
– Nước tưới: Chỉ sử dụng nguồn nước đủ tiêu chuẩn an toàn theo quy định hiện hành trong hoạt động sản xuất (tưới, rửa và xử lý sau thu hoạch).
– Tưới nước: Cây rau má rất cần nước nên thường xuyên duy trì nước xâm xấp mặt ruộng hoặc tưới 1-2 ngày/lần (tưới tràn) để duy trì độ ẩm (đối với chân ruộng cao, đất cát pha).
– Làm cỏ: Tiến hành kịp thời (làm cỏ bằng tay), không để cỏ mọc nhiều ảnh hưởng sinh trưởng, phát triển của cây rau.
- Phòng trừ sâu bệnh:
6.1. Các loại sâu hại chính:
– Rầy xám (Tettigoniella sp.): Thường ẩn nấp ở mặt dưới lá, chích hút nhựa cây làm lá vàng, cây quăn queo, sinh trưởng chậm. Rầy xám là đối tượng chính, gây hại quanh năm.
– Sâu khoang (Spodoptera litura): Cắn phá lá, chỉ chừa lại gốc và rễ.
– Nhện đỏ (Tetranychus sp.): Thường gây hại trong điều kiện thời tiết khô nóng. Nhện đỏ thường phát sinh với mật độ rất cao, gây hại lá già, chích hút làm lá vàng và khô, cây sinh trưởng chậm.
* Biện pháp phòng trừ: Áp dụng biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp IPM:
– Tưới phun mưa (đới với chân ruộng cao) để rửa trôi trứng sâu, nhện đỏ, đồng thời tạo độ ẩm để nấm đối kháng phát triển, ký sinh sâu non.
– Kiểm tra thăm đồng ít nhất 2 lần/tuần để đánh giá mức độ xâm nhiễm và nguy cơ để đưa ra quyết định phun thuốc.
– Sử dụng thuốc phòng trừ: Xem danh mục thuốc BVTV trong phụ lục 2.
Lưu ý: Để phát huy tối đa hiệu lực của thuốc, cần thu hoạch toàn bộ rau má trên ruộng (chỉ chừa lại phần gốc) rồi phun thuốc. Trường hợp ruộng chủ động nước tưới, nên cho nước vào ruộng ngập hết thân và cọng (cuống lá), chỉ chừa lại phần lá rồi phun thuốc.
6.2. Các loại bệnh hại chính:
– Bệnh đốm lá (Septoria centellae): Bệnh thường phát sinh gây hại trong mùa khô. Vết bệnh ban đầu là những đốm màu nâu đỏ đều trên mặt lá, sau đó vết bệnh khô có màu xám, viền ngoài màu nâu, lây lan mạnh ra xung quanh.
– Bệnh thối nhũn (Erwinia sp.): Vi khuẩn thường gây hại trong mùa mưa, làm thối toàn bộ thân, gốc, … Bệnh nặng làm rau má thối chết từng chòm.
* Quản lý bệnh: Áp dụng biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp IPM:
– Vệ sinh vườn sau thu hoạch, dọn sạch tàn dư cây trồng đem đốt để loại bỏ nguồn bệnh.
– Làm đất kỹ, bón vôi để diệt nguồn bệnh.
– Bón cân đối N-P-K để cây sinh trưởng khỏe, tăng khả năng chống chịu.
– Bón phân chuồng hoai mục có bổ sung nấm đối kháng Trichoderma, …
– Sử dụng thuốc để phun phòng trừ bệnh khi cần thiết (Xem danh mục thuốc BVTV trong phụ lục 2).
- Thu hoạch: Thu hoạch khoảng 45-60 ngày sau khi gieo trồng, các lứa sau tùy theo tình hình, khoảng 25-40 ngày thu hoạch một lần. Phải sử dụng các vật dụng chứa rau lúc thu hoạch tránh tiếp xúc trực tiếp với đất.
