1. Chọn đất và kỹ thuật làm đất:
– Chọn đất: Cây khổ qua thích hợp nhất trên đất thịt nhẹ, giàu hữu cơ, thoát nước tốt, không chua phèn; đủ tiêu chuẩn về độ an toàn theo quy định (phụ lục 1).
– Kỹ thuật làm đất: Cày phơi ải đất sau khi đã vệ sinh đồng ruộng. Sau khi phơi đất 10 ngày cày ải lại lần 2. Sau cày lần 2 khoảng 7 ngày, bón lót toàn bộ lượng phân chuồng hoai mục (hoặc phân hữu cơ vi sinh) và kết hợp cày lại thật kỹ lần 3 rồi lên luống, phủ bạt.
+ Lên luống cao 20 – 25cm, rộng 100-110 cm.
+ Phủ bạt và đục lỗ: Hàng cách hàng: 70 – 80 cm (trồng hàng đơn), 100 – 120 cm (trồng hàng đôi); Cây cách cây 40 – 50cm.
- Chọn giống và kỹ thuật gieo trồng:
– Chọn giống: Hiện nay có 2 nhóm giống chính là khổ qua xanh và khổ qua trắng. Sử dụng các giống khổ qua có nguồn gốc rõ ràng như giống khổ qua Trang Nông, Rạng Đông,Phú Nông, Én Vàng, …
– Lượng giống: 150 – 200g hạt/500m2.
– Kỹ thuật gieo trồng: Hạt được ngâm nước ấm (3 sôi + 2 lạnh) trong 2 giờ. Sau đó vớt ra ủ trong túi vải 24 giờ, rửa chua và ủ tiếp đến khi nứt mép rồi đem ra ruộng gieo theo từng hốc. Mỗi hốc gieo 1 hạt, dành 1 lượng giống nhỏ (10%) gieo trong bầu để trồng dặm. Ngoài ra, có thể trồng trực tiếp bằng cây con đã ươm sẵn.
- Thời vụ: Cây khổ qua có thể trồng được cả vụ Đông Xuân và Hè Thu, nhưng vụ Đông Xuân thích hợp hơn (tháng 12).
- Phân bón và kỹ thuật bón phân:
– Lượng phân và thời điểm bón phân như sau:
Lượng phân bón cho 500 m2
| Cách bón | Thời điểm bón | Lượng phân (kg) | |||||
| Phân chuồng | Urea | DAP | Kali | Lân Văn Điển |
NPK 20-20-15+TE |
||
| Bón lót | Cày lần 3 | 500 | 0 | 5 | 0 | 20 | 5 |
| Bón thúc lần 1 | Sau gieo 20 – 25 ngày | 0 | 2 | 3 | 0 | 0 | 0 |
| Bón thúc lần 2 | Sau gieo 30 – 35ngày | 0 | 3 | 4 | 1 | 0 | 0 |
| Tổng | 500 | 5 | 12 | 1 | 20 | 5 | |
Lưu ý: Nếu pH đất < 6.0 thì bón lót thêm 25 kg vôi/sào. Nếu không có phân chuồng hoai mục thì có thể thay thế bằng 50 kg phân hữu cơ vi sinh.
– Kỹ thuật bón phân: Hòa phân với nước tưới đều theo từng rãnh hoặc vén màng phủ lên, rạch hàng rải phân theo hàng khổ qua cách gốc từ 15-20 cm sau đó phủ đất và màng hoặc đục lỗ màng (khoảng giữa hai cây) để bón phân vào.
Sau mỗi đợt thu hoạch, tuỳ theo khả năng sinh trưởng của cây, có thể bón bổ sung 1 – 2 kg urea, 1 – 2 kg kali.
- Tưới nước và chăm sóc:
– Nước tưới: Chỉ sử dụng nguồn nước đủ tiêu chuẩn an toàn theo quy định hiện hành trong hoạt động sản xuất (tưới, rửa và xử lý sau thu hoạch).
– Tưới nước: Cần tưới nước ngay sau khi trồng để cây con không bị héo. Sau đó tuỳ theo điều kiện thời tiết và tuổi cây mà điều chỉnh lượng nước tưới và số lần tưới. Thường thì ngày tưới 2 lần (sáng và chiều).
Sau trồng khoảng 20-25 ngày, nên tưới nước theo rãnh (Tuỳ theo điều kiện thời tiết mà 3 – 7 ngày tưới rãnh một lần).
– Làm cỏ: Tiến hành kịp thời, không để cỏ mọc nhiều ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây và dễ nhiễm sâu bệnh.
– Làm giàn: Có 2 cách:
+ Không dung lưới: Dùng cây choái cắm thẳng và đối xứng tạo thành “giàn chữ X”.
+ Dùng lưới: Đóng cọc theo hàng với khoảng cách 1,6 m/cọc (đóng đối xứng). Sau đó dùng dây kẽm buộc 2 đầu cọc, tiến hành phủ lưới (giàn dạng chữ I và chữ V ngược).
Giàn chữ X |
Giàn “chữ V ngược” |
Giàn chữ I |
- Phòng trừ sâu bệnh:
6.1. Các loại sâu hại chính:
– Nhóm sâu miệng nhai gặm: Sâu xanh 2 sọc trắng (Diaphania indica), bọ dưa (Aulacophora similis): Thường tập trung cắn phá lá, đột non và quả.
– Nhóm sâu chích hút: Bọ phấn (Bemisia sp.), rầy mềm (Gossypii glover), sâu vẽ bùa (Liriomyza trifoli), bọ trĩ (Thrips sp.): Thường chích hút lá, đọt non, hoa, quả, … làm lá quăn queo, rụng hoa, đậu quả kém, quả bị méo mó.
– Nhện đỏ (Tetranychus sp.): Thường gây hại trong mùa nắng. Nhện đỏ tập trung ở mặt dưới lá, chích hút nhựa cây làm lá quăn queo, khô cháy, thường gây hại ở lá già.
– Ruồi đục quả (Bactrocera cucurbitea): Ruồi trưởng thành cái dùng vòi đẻ trứng chích vào vỏ quả để đẻ trứng vào bên trong. Trứng nở ra ấu trùng ăn vào thịt quả khổ qua gây vàng, thối từng chòm. Quả non bị hại thường bị thối và rụng sớm, quả già bị hại thường méo mó, chậm lớn.
* Biện pháp phòng trừ: Áp dụng biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp IPM:
– Luân phiên cây trồng khác họ bầu bí, họ cà…
– Tưới nước vào buổi sáng sớm hoặc chiều tối để rửa trôi trứng sâu, ấu trùng bọ rùa, nhện đỏ…
– Sử dụng giấy hoặc bao quả chuyên dụng khi quả còn nhỏ để ngăn ruồi đục quả gây hại.
– Bảo vệ các loài thiên địch.
– Kiểm tra thăm đồng ít nhất 2 lần/tuần để đánh giá mật độ xâm nhiễm và nguy cơ để đưa ra quyết định phun thuốc.
– Sử dụng thuốc phòng trừ: Xem danh mục thuốc BVTV trong phần phụ lục.
6.2. Các loại bệnh hại chính:
– Bệnh lở cổ rễ (chết ẻo cây con do nấm Rhizoctonia sp., Fusarium sp., Pythium, Phytophthora…): Thường gây hại nặng vào mùa mưa, ruộng ẩm ướt. Bệnh chủ yếu gây hại phần cổ rễ, phần gốc sát mặt đất làm cổ rễ, gốc bị teo tóp, cây héo và chết.
– Bệnh phấn trắng (Erysiphe sp.): Triệu chứng ban đầu là xuất hiện các vết đốm vàng trên lá và thân cây, dần dần những đốm vàng này chuyển sang màu trắng bao phủ toàn bộ lá và thân cây. Bệnh phát triển ngày càng nặng sẽ khiến lá và quả của cây khô cháy, rụng, làm giảm năng suất.
– Bệnh giả sương mai (Peronospora cubensic): Bệnh chủ yếu gây hại trên lá, lá già thường bị hại trước. Vết bệnh ban đầu là những chấm nhỏ không màu hoặc màu xám nhạt, hình đa giá hoặc hình bất định, sâu chuyển sang màu xanh vàng đến nâu nhạt. Vết bệnh nằm rải rác hoặc nằm dọc theo gân lá, thường góc cạnh vết bệnh được giới hạn bỡi gân lá. Bệnh hại nặng làm lá bị khô và chết.
* Quản lý bệnh: Áp dụng biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp IPM:
– Vệ sinh vườn sau thu hoạch.
– Làm đất kỹ, lên luống cao dễ thoát nước.
– Chọn giống tốt, sạch, có khả năng kháng bệnh tốt.
– Trồng với mật độ hợp lý, tránh trồng quá dày dễ làm bệnh gây hại nặng.
– Bón phân cân đối, không bón quá nhiều đạm, trong điều kiện mùa mưa cần tăng cường bón kali.
– Bón phân chuồng hoai mục có bổ sung nấm Trichoderma.
– Kiểm tra thăm đồng ít nhất 2 lần/tuần để đánh giá mức độ xâm nhiễm và nguy cơ để đưa ra quyết định phun thuốc.
– Sử dụng thuốc phòng trừ: Xem danh mục thuốc BVTV trong phần phụ lục. Trường hợp bệnh hại cao có thể phun thuốc thêm 1-2 lần, mỗi lần phun cách nhau 5-7 ngày (lưu ý thời gian cách ly, ngưng bón phân đạm và hạn chế nước tưới).
- Thu hoạch:
Khổ qua cho thu hoạch nhiều lần. Thường thu hoạch lần đầu khoảng 38-45 ngày, thời gian thu hoạch kéo dài đến 60 ngày tính từ lúc thu lần đầu. Nên thu hoạch đúng lứa (khi quả có màu xanh tươi bóng), nếu không quả sẽ quá to thị trường khó chấp nhận, cây bị mất sức và năng suất thấp, quả dễ bị già và nhanh chín. Sau đó trung bình cách 3-5 ngày thu 01 lần. Tùy theo giống, mùa vụ mà số lần thu hoạch nhiều hay ít (có thể từ 10-15 lần/vụ). Thu hoạch lúc sáng sớm hoặc chiều mát, bảo quản quả nơi thoáng mát.
Phải sử dụng các vật dụng chứa lúc thu hoạch tránh quả tiếp xúc trực tiếp với đất.
